در پارهای از پژوهشها درباره تاریخنگاری جوینی با استناد به جهتگیری جوینی در ذکر خروج تارابی این نتیجه به‌‌دست آمده که جوینی در نوشتن این اثر حامی مغولان بوده است. این پژوهش میخواهد به این پرسش پاسخ دهد که آیا میتوان حمایت جوینی از مغولان را صرفاً از جهتگیری او در ماجرای خروج تارابی استنباط کرد. اگر بتوان برای این حمایت، دلایل دیگری یافت، آیا وجه حمایت جوینی از مغولان مخدوش خواهد شد؟ برای یافتن پاسخ این پرسشها، نخست باید دید آیا این حمایت ممکن است از لحاظ تاریخی و سیاسی مبتنی بر دلایل دیگری باشد؟ به این منظور لازم است نهادهای قدرت را در زمان خروج تارابی شناخت. یکی از نهادهای اصلی قدرت در این دوره مغولان هستند. آنها پس از استقرار دو دسته شدند: دسته نخست معتقد بودند طبق یاسا باید شهرها را ویران کرد و مردمان را کشت. دسته دوم اعتقاد به حفظ شهرها و مردمان و گرفتن مالیات داشتند. بین ایرانیان نیز، دست‌کم دو نهاد قدرت دیده میشود: بزرگان بخارا و عوام. از نهادهای قدرت مذهبی نیز آلبرهان، محبوبیان، صوفیه و خلیفه عباسی اهمیت دارند. پس از قدرت یافتن تارابی و شورش علیه بزرگان بخارا، دسته اخیر به‌گرایش غالب مغول نزدیک و با آنها همدست شدند و بر تارابی غلبه کردند؛ سپس بر سر اداره بخارا بین دو نهاد قدرت مغول اختلاف افتاد. سرانجام اوکتای قاآن حکم بر ابقای بخارا داد. بنابراین به‌اجمال میتوان گفت پس از خروج تارابی شاهد غلبه گرایش دوم مغولان، محبوبیان، بزرگان و اشراف بخارا را هستیم.
آژند، یعقوب؛ «قیام تارابی» کیهان فرهنگی؛ س 3، ش 1 (فروردین 1365)، ص17- 20.
اشپولر، برتولد؛ تاریخ مغول در ایران؛ترجمه محمد میرآفتاب؛ چ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1374.
اقبال آشتیانی، عباس؛ تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری؛ تهران: نامک، 1376.
امن‌خانی، عیسی؛ «نگاهی انتقادی به پژوهشهای شالوده‌شکنانه در ایران»، فصلنامه نقد ادبی؛ س 9، ش 34 (تابستان395)، ص63 - 90.
بارتولد، و.و؛ ترکستان‌نامه: ترکستان در عهد هجوم مغول؛ ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1352.
بایمت‌اف، لقمان؛ «ضدیت دو تمایل سیاسی-اجتماعی در دولت مغول (بررسی موردی عملکرد محمود یلواج)»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا؛ ش81 و 82 و 83 (تیر و مرداد و شهریور 1383)، ص 148 - 151.
بایمت‌اف، لقمان؛ «نقش شیخ شمس‌الدین محبوبی در شورش محمود تارابی»، ترجمه محمدعلی علی‌زاده، ایران‌شناخت؛ زمستان، ش 15، 1378؛ ص100- 119.
بویل، جی.ا.؛ تاریخ ایران کمبریج؛ ترجمه تیمور قادری؛ تهران: انتشارات مهتاب، 1389. ج پنجم (قسمت دوم).
بیانی، شیرین؛ دین و دولت در ایران عهد مغول؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ج اول 1370، ج دوم 1371، ج سوم 1375.
بیانی، شیرین؛ مغولان و حکومت ایلخانی در ایران؛ چ هشتم، تهران: انتشارات سمت، 1389.
پتروشفسکی، آی. پی؛ «اوضاع اجتماعی- اقتصادی ایران در دوره ایلخانان»؛ ترجمه حسن انوشه، تاریخ ایران کمبریج، گردآورنده جی. آ. بویل، تهران: امیرکبیر، 1366، ص 453-509.
جوینی، عطاملک‌بن‌محمد؛ تاریخ جهانگشای جوینی؛ تصحیح محمد قزوینی، چ چهارم، تهران: دنیای کتاب، 1385.
جهانگرد، فرانک؛ «مطالعه خروج تارابی در بافت فرهنگی و اجتماعی» فصلنامۀ پژوهشهای ادبی؛ س12، ش49، پاییز 1394، ص9 - 30.
حسن‌زاده، اسماعیل؛ تاریخ ایران در عهد خوارزمشاهیان؛ سه دهه واپسین؛ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، 1392.
خسروی، ابراهیم و پژمان افخمی؛ «عوامل بازدارنده و مشکلات اجرای یاسا در ایران عهد ایلخانان (656-740 ق)» خردنامه؛ س 5، ش 15، پاییز و زمستان 1394، ص 1- 29.
دایرهالمعارف بزرگ اسلامی؛ ج1، «آل برهان»، مقاله ش 383، زیر نظر کاظم بجنوردی، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، 1374.
دهقانیان، جواد و نجمه دری؛ «بازخوانی ذکر خروج تارابی براساس رویکرد شالوده شکنی»، فصلنامه پژوهشهای ادبی؛ س 8، ش33، پاییز 1390، ص57 - 76.
رضوی، سیدابوالفضل؛ شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان؛ تهران: انتشارات امیرکبیر، 1388.
عباسی، جواد؛ «امرای مغول و اسلامگرایی در دوره ایلخانان» پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی؛ ش 38، تابستان 1382، ص87- 110.
فردوسی، ابوالقاسم؛ شاهنامه؛ به‌کوشش جلال خالقی‌مطلق، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1386.
میرجعفری، حسین و مجید صادقانی و ندا عظیمی زواره؛ لایه‌های اجتماعی ایران در عهد مغول؛ اصفهان: بهشتیان، 1389.
نفیسی، سعید؛ ماه نخشب؛ چ دوم، تهران: کتابخانه طهوری، 1334.
پژوهشهای ادبی