صفات هنری، یکی از مؤلفه‌های مهم بلاغت در اشعار ایرج‌میرزاست. صفات هنری، در بلاغت اروپاییان همواره مورد توجه بوده اما در علوم ادبی سنتی ما جز در تنسیق‌الصفات، به آن توجهی نشده است. به‌رغم بی‌توجهی گذشتگان، منتقدان معاصر، برای صفت هنری ارزش بسیار قایل شده‌اند. در این مقاله، تعریف استاد فرشیدورد از صفات هنری و نقشهای آن مبنا بوده است؛ نقشهایی مانند کنایه، تشبیه، استعاره، تشخیص، ایجاز و اطناب، تجسیم و تنوع و همبستگی شاعرانه. این مقاله، در صدد است نقش صفات هنری را در برجستگی زبان شعر ایرج‌میرزا و در بلاغت اشعارش بررسی کند منظور از همبستگی شاعرانه، اینست که واژگان با رعایت چند جانبۀ تناسبات لفظی، معنایی و آوایی گزینش شوند، یکدیگر را در آغوش بکشند و غیر از وحدتی که برای انتقال پیام ایجاد می‌کنند؛ جزء به جزء با هم سازگاری داشته باشند، به این معنی که نتوان یک واژۀ برگزیدۀ شاعر را به واژگان هم‌وزن و هم‌معنی دیگر تغییر داد. بنابر یافته‌های این پژوهش، ایرج‌میرزا، از صفات هنری در زمینه‌های مختلف با هدف بلاغت‌افزایی استفاده می‌کند و بسآمد صفات هنری با کارکرد تشبیه، ایجاز و اطناب، تقابل و تجسیم صحنه‌ها در دیوانش بیشتر و هنری‌تر از دیگر کارکردهای بلاغی صفات است؛ صفات هنری به کار رفته در دیوان او نوآورانه و دارای ارزش دلالتگری و جمال شناسانۀ بالاست.
پژوهشهای ادبی