کارکردهای تعلیق در ایجاد ابهامهای زبانی و ویرایشی با تکیه بر اشعار نیما یوشیج، شاملو و موسوی

هاشمی سلیمی, سیده ملیحه; حسن‌پور آلاشتی, حسین; باقری خلیلی, علی اکبر; روحانی, مسعود

doi:10.2634/Lire.19.78.12

کارکردهای تعلیق در ایجاد ابهامهای زبانی و ویرایشی با تکیه بر اشعار نیما یوشیج، شاملو و موسوی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل (کامل)

نویسندگان

سیده ملیحه هاشمی سلیمی ¹

حسین حسن‌پور آلاشتی ¹

علی اکبر باقری خلیلی ¹

مسعود روحانی ²

¹ دانشگاه مازندران

² دانشگاه مازندذان

10.2634/Lire.19.78.12

چکیده

ابهام‌گرایی یکی از ویژگیهای بعضی از اشعار برجسته‌‌ معاصر است که بر اثر القای مفاهیم بکر و از پیش نیندیشیده ایجاد می‌شود. یکی از کارکردهای اینگونه ابهام، ایجاد حس تعلیق است. تعلیق، حالت انتظاری است که گوینده، مخاطب را آگاهانه و هدفمند در تردید و بیخبری از نتیجه روایت قرار میدهد؛ اما به کمک عناصر زبانی، امکان اندیشه، پیشبینی و کشف حلقههای گمشده را در گزارههای شعری فراهم میسازد. تعلیق مخاطب در فهم معانی و مقاصد گوینده، شوق خواندن را سبب می‌شود. حسّ کنجکاوی خواننده به انضمامِ پیشفرضها، پیشاندیشیهایش و امکانهایی که طی هر تعلیق رخ میدهد، سبب بازتولید معنا میشود.

در این جستار، پس از بررسی عوامل زبانی و ویرایشی ابهام همچون واژگان ناآشنا، چندزبانگی، وجود اصطلاحات جدید، کاربرد واژگان تازه و بومی، باستانگرایی، اصطلاحات تخصصی، حذف، جا‌به‌جایی ضمیر، هنجارگریزی ویرایشی و... تحلیل خواهد‌ شد که شاعران معاصر، چگونه از این عوامل برای ایجاد تعلیق با کارکرد‌‌‌هایی چون برجسته‌‌سازی، آشنایی‌زدایی، نوگرایی، توسعه معنایی، چندمعنایی، ایجاز، انتقال بنمایه‌های فرهنگ بومی، توسعه و غنای زبان بهره میجویند تا بتوانند مخاطب را در جریان روایت با خود همراه سازند.

کلیدواژه‌ها

ابهام و تعلیق

ابهام زبانی و ویرایشی در شعر معاصر

ابهام در شعر نیما

ابهام در شعر شاملو

ابهام در شعر موسوی