دوگانۀ رمانتیک ـ کلاسیک تصویرپردازی طبیعت در سوگ‌سروده‌های دفاع مقدس (با تکیه بر اشعار سال‌های 1359-1363)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل (کامل)

نویسنده
دانشگاه الزهرا
چکیده
یکی از ویژگیهای سبکی سوگ‌سروده‌های دوره نخست دفاع مقدس (1359 ـ 1363) تصویرپردازی طبیعت است که به اقتضای موضوع سوگ­ و رثای شهید از بلاغت سنتی فراتر می­رود و با مکتبهای ادبی جهان پیوند می­خورد از این رو ریشه­یابی نگرش شاعران به تصویرپردازی طبیعت و تعلق آن به مکاتب ادبی، مسألۀ محوری این پژوهش است. با بررسی ماهیت تصویرپردازیها در سوگ­سروده­های سالهای نخست جنگ، تلفیقی از ویژگی­ای دو مکتب رمانتی­سیسم و کلاسی­سیسم آشکار شد که می­توان آن را ماهیت دوگانه رمانتیک ـ کلاسیک طبیعت در سوگ­سروده­های دفاع مقدس نامید. این ویژگیها عبارتند از «طبیعت به‌مثابۀ سوگوار (صاحب‌عزا)»، «طبیعت به‌مثابۀ اعتباردهنده به شهید»، «طبیعت به‌مثابۀ اعتبارگیرنده از شهید» و «طبیعت به‌مثابۀ فضاساز» که ریشه در کارکرد رمانتیک طبیعت دارند و «تقلید از طبیعت»، «تقلید از قدما»، «آموزنده­بودن و خوشایندی»، «وضوح و روشنی» و «برازندگی» که به مؤلفه­های کلاسی­سیسم متعلق­اند. دلیل این دوگانگی، پیوند رویکرد سنت­گرا و حقیقت­نگر با رویکرد عاطفی است که شاعران دفاع مقدس در سوگ­سرایی شهدای جنگ با آن رویارو بوده­اند و آن را برای بیان و انتقال تأثیرگذار حالات سوگوارانه خود به خواننده برگزیده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات