بررسی کارکرد استعاره‌های مفهومی در پرورش درون‌مایۀ رمان سمفونی مردگان

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 رازی کرمانشاه
2 دانشگاه رازی
چکیده
مقالۀ پیش رو می‌کوشد با تکیه بر «نظریۀ استعارۀ مفهومی» نظامهای استعاری حاکم بر رمان سمفونی مردگان (1368) را نشان دهد و بر اساس آنها برجسته‌ترین درونمایه­های رمان را معرفی، و اثبات کند که این نظامهای استعاری قدرتمند، متن را به کل منسجم و یکپارچه‌ای تبدیل کرده است؛ از این رو با بررسی استعاره‌های خُردِ رمان، سه نوع استعارۀ مفهومی «جهتی»، «وجودی» و «ساختاری» در متن شناسایی و معرفی شده­است که هر کدام یک مضمون محوری را پرورش می‌دهد. پژوهش به این نتیجه می‌رسد که مؤلّف بر اساس این سه استعاره، جهان­نگریها و مضمونهای حاکم بر ذهن خود را در قالب سه «نگاشت کلانِ» «قدرت، بالا است/ ضعف، پایین است»، «انسان، حیوان است» و «زندگی، جنگ است» عرضه کرده­است. این طرحواره­ها نمودار نظام فکری مسلّط بر ذهن نویسنده است که به شکلی نامحسوس در سراسر متن گسترش یافته­ و سبب انسجام محتوایی آن نیز شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


. آبرامز، مایر هوارد؛ فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی؛ ترجمۀ سعید سبزیان. تهران: رهنما، 1387.
2. افراشی، آزیتا؛ «تحلیل داستان در نظریۀ جهان‌های متن: مطالعۀ موردی وداع اثر جلال آل احمد». فصلنامۀ زبان و زبان‌شناسی، شمارۀ 23، ،1395؛ 17 تا 38.
3. افراشی، آزیتا و دیگران؛ «استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکره مدار»؛ دو فصلنامه زبان شناخت، سال ششم، شماره دوم، 1394؛39-61.
4. امیدعلی، حجت‌اله؛ «تحلیل سبک‌شناختی رمان سمفونی مردگان». فصلنامه پژوهشنامۀ ادبیات داستانی. سال هفتم. شمارۀ 24، 1397 ؛ 27-42.
5. انوری، حسن؛ فرهنگ کنایات سخن. چ دوم. تهران: سخن،1390.
6. بهبهانی، سیمین؛ «نقد کتاب رمان سمفونی مردگان»؛ ماهنامه فرهنگی هنری کلک، شماره 17، 1370.
7. پورعزیز، عالمه؛ نقد فرمالیستی سمفونی مردگان عباس معروفی؛ پایان نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. اردبیل: دانشگاه محقق اردبیلی، 1395.
8. جانسون، مارک؛ بدن در ذهن: مبانی جسمانی معنا، تخیل و استدلال؛ ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی. تهران: آگاه،1398.
9. راسخ‌مهند، محمد؛ درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی: نظریه‌ها و مفاهیم؛ چ ششم، تهران: سمت، 1396.
10. فتوحی،محمود؛ سبک شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها؛ چ دوم، تهران: سخن، 1392.
11. قائمی‌نیا، علیرضا؛ استعاره‌های مفهومی و فضاهای قرآن؛ چ دوم، تهران: سازمان انتشارت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1397.
12. کوچش، زولتان؛ مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره؛ ترجمۀ شیرین پورابراهیم، تهران: سمت، 1393.
13. کوچش، زولتان؛ استعاره‌ها از کجا می‌آیند؟ شناخت بافت در استعاره؛ ترجمۀ جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه، 1396.
14. لیکاف، جورج، «نظریۀ معاصر استعاره»؛ ترجمۀ فرزان سجودی؛ استعاره: مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، مجموعۀ مقالات امبرتو اکو و دیگران، به کوشش فرزان سجودی، چ دوم، تهران: سورۀ مهر، 1390؛ 230-135.
15. لیکاف، جورج و مارک جانسون؛ استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم؛ ترجمۀ هاجر آقاابراهیمی، چ دوم، تهران: نشر علم، 1395.
16. معروفی، عباس؛ سمفونی مردگان؛ چ بیستم، تهران: گردون، 1368.
17. مقدادی، بهرام؛ دانش‌نامه‌ی نقد ادبی از افلاتون تا امروز؛ چ دوم، تهران: نشر چشمه، 1397.
18. میرصادقی، جمال؛ عناصر داستان؛ چ هشتم. تهران: سخن، 1392.
19. هاشمیان، لیلا و پیمان دهقان‌پور؛ «بازتاب اسطورۀ هابیل و قابیل در برخی از رمان‌های ادبیات ایران و جهان»؛ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، شماره 21، 1389؛ 183 تا 208.
20. هاوتورن، جرمی؛ پیش درآمدی بر شناخت رمان، ترجمۀ شاپور بهیان، تهران: نشر چشمه، 1395.
21. یکتا، الهام؛ ازل تا ابد: درونکاوی رمان سمفونی مردگان، تهران: انتشارات ققنوس، 1384.
22. یاوری، حورا؛ زندگی در آینه: گفتارهایی در نقد ادبی، تهران: انتشارات نیلوفر،1389.