تحلیل بازتاب ایدئولوژیک تضاد تاریخی دولت- ‌ملّت در داستانهای کوتاه محمود دولت‌آبادی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
دانشگاه هرمزگان
چکیده
داستانهای کوتاه محمود دولت‌آبادی در بردارنده نسبت و رابطه گروه‌های اجتماعی با نهاد دولت است. این مقاله با تحلیل کنشها و واکنشهای گروه‌های اجتماعی که در ذیل ملّت شبه ملّت قرارگرفته‌اند با نهاد دولت در پی تبیین این رابطه دوسویه در داستانهای کوتاه دولت آبادی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که میان نهاد دولت و جامعه، نوعی بیگانگی و گسست وجود دارد که به تقابل و تضاد این دو نهاد منتج شده‌است. از طرفی منعکس ساختن تقابل دولت- ملت در آثار مورد نظر از چشم‌انداز کارکرد ایدئولوژیک هنر و ادبیات به معنای تعمیق فزاینده گسست یاد شده که در تحلیل نهایی به منظور مشروعیت‌زدایی از گفتمان غالب سیاسی عصر (پهلوی) صورت گرفته‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آبراهامیان، یرواند؛ ایران بین دو انقلاب؛ ترجمه احمد گل‌محمدی، تهران: نی، 1377.
آدمیت، فریدون؛ اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی؛ تهران: پیام، 1357.
آلتوسر، لویی؛ ایدئولوژی و ساز و برگ‌های ایدئولوژیک دولت، ترجمه روزبه صدرآرا، تهران: چشمه، 1389.
اشرف، احمد؛ موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران؛ تهران: زمینه، 1359.
افضلی، رسول؛ چیستی دولت مدرن: دولت مدرن در ایران؛ قم: انتشارات دانشگاه مفید، 1386.
برتنس، یوهانس ویلم؛ مبانی نظریه ‌ادبی؛ ترجمه محمّدرضا ابوالقاسمی، تهران: نشر ماهی، 1391.
بشلر، ژان؛ ایدئولوژی چیست؟؛ ترجمه علی اسدی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1391.
بشیریه، حسین؛ جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی، 1381.
پوجی، جان فرانکو؛ تکوین دولت مدرن؛ ترجمه بهزاد باشی، تهران: آگه، 1377.
پیران، پرویز؛ «نظریه راهبرد و سیاست سرزمینی جامعه ایران»؛ مجله ایرانشهر، 1384، ص6.
چهلتن، امیرحسن؛ ما نیز مردمی هستیم: گفت‌وگو با محمود دولت‌آبادی؛ تهران چشمه،1373.
حجازی، نصرت؛ «ساختار دو قطبی در نوشتار محمود دولت‌آبادی: از ذهنیت تقابلی تا اندیشه تحلیلی»؛ فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی،1390، شماره 22، صص 199-221.
حسن‌پورآلاشتی، حسین؛ «ویژگی‌های زبان روایت در سه اثر از محمود دولت‌آبادی»؛ کاوش‌نامه،1386، سال 8، شماره 14، صص139- 160.
دریفوس، هیوبرت؛ پل رابینو؛ میشل فوکو فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک؛ ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی، 1379.
دستغیب، عبدالعلی. «نگاهی به رمان فارسی»، مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات نخستین سمینار بررسی مسائل رمان در ایران؛ تهران: دفتر مطالعات ادبیات داستانی، 1374، صص154-168.
دولت‌آبادی، محمود؛ گاواره‌بان، چ سوم، تهران: انتشارات ستاره، 1357.
دولت آبادی، محمود؛ کارنامه سپنج؛ تهران: بزرگمهر، 1368.
دولت‌آبادی، محمود؛ رد، گفت و گزار سپنج، تهران: نشر چشمه و نشر پارسی، 1371.
دولت‌آبادی، محمود؛ جای خالی سلوچ؛ چ اول، تهران: نشر چشمه و نشر پارسی، 1372.
دولت‌آبادی، محمود الف ؛ عقیل عقیل؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1372.
دولت‌آبادی، محمود ج؛ روز و شب یوسف؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1383.
دولت‌آبادی، محمود ب؛ با شبیرو؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1383.
دولت‌آبادی، محمود د؛ از خم چمبر؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1383.
دولت‌آبادی، محمود ز؛ قطره محال اندیش؛ تهران: نشر چشمه،1383 .
دولت‌آبادی، محمود الف؛ گلدسته‌ها و سایه‌ها؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1384.
دولت‌آبادی، محمود ج؛ بیابانی و هجرت؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1384.
دولت‌آبادی، محمود ب؛ ادبار و آینه؛ تهران: مؤسّسه انتشارات نگاه، 1384 .
رید، یان؛ داستان کوتاه؛ ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز، 1376 .
زیباکلام، صادق؛ سنت و مدرنیته (ریشه‌یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی ایران در ایران عصر قاجار؛ تهران: انتشارات روزنه، 1377.
سلطانی، علی‌اصغر؛ قدرت، گفتمان و زبان؛ تهران: نشر نی، 1384.
سیف، احمد؛ بحران در استبدادسالاری ایران؛ تهران: نشر آمه، 1390.
شمعی، میلاد؛ «نقد ادبی و تحلیل مضامین اجتماعی در آثار محمود دولت‌آبادی»؛ رساله دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، 1392.
شهپرراد، کتایون؛ رمان: درخت هزار ریشه؛ ترجمه آذین حسین‌زاده، تهران: معین،1392 .
شیخاوندی، داور؛ زایش و خیزش ملّت؛ تهران: نشر ققنوس، 1368 .
شیری، قهرمان؛ مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران؛ تهران: نشر چشمه، 1386 .
عسگری‌حسنکلو، عسگر؛ نقد اجتماعی رمان فارسی با تأکید بر ده رمان برگزیده؛ تهران: فرزان روز، 1389
فرتر، لوک؛ لویی آلتوسر، ترجمه امیر احمدی آریان، تهران: مرکز، 1387 .
قربانی، محمدرضا؛ نقد و تفسیر آثار محمود دولت‌آبادی، تهران: آروین، 1373 .
قنبری، داریوش؛ دولت مدرن و یکپارچگی ملی در ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی، 1385 .
کاتم، ریچارد؛ ناسیونالیسم در ایران، ترجمه احمد تدیّن، چ دوم، تهران: کویر، 1378 .
مرتضوی، سیّدجمال‌الدّین- ندا سادات‌آیتی؛ «بررسی عناصر داستانی در داستان باشبیرو اثر محمود دولت‌آبادی»، فصلنامه زبان و ادب،1387، شماره 39، صص 102- 116.
مشتاق‌مهر، رحمان؛ «شکل‌شناسی داستان‌های کوتاه محمود دولت‌آبادی»، فصلنامه نقد ادبی، 1388، شماره8، صص 73- 110.
میلز، سارا؛ میشل فوکو؛ ترجمه داریوش نوری، تهران: نشر مرکز، 1389 .
میرعابدینی، حسن؛ صد سال داستان نویسی در ایران؛ چ 4، تهران: نشر چشمه، 1386 .
همایون‌کاتوزیان، محمدعلی؛ ایران جامعه کوتاه مدت؛ ترجمه عبدالله کوثری، تهران: نی،1392
همایون‌کاتوزیان، محمدعلی؛ تضاد دولت و ملّت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران؛ تهران: نی، 1380 .
همایون‌کاتوزیان، محمدعلی؛ دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجاریه و استقرار پهلوی؛ ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز، 1379 .
Weber ،Max؛ Economy and society، V 1، New york: Bedminster. 1978
Marx, Karl. & Engles, F. ؛ Selected works: Vol.1. Moscow: Progress Publishers. 1977