تحلیل پیوند بلاغت ادبی و سیاست در شعر خاقانی براساس نظریه قدرت نرم جوزف نای

نوع مقاله : پژوهشی اصیل (کامل)

نویسندگان
دانشگاه خوارزمی
چکیده
نگارندگان این مقاله کوشیده‌اند تا با روش تحلیل محتوا (رویکرد تحلیلی توصیفی) و با رویکردی انتقادی، ظرفیتهای شعری خاقانی را از دیدگاه بلاغت سیاسی و با تاکید بر نظریه قدرت نرم (به‌عنوان وجه دوم قدرت در مقابل قدرت سخت) جوزف نای مورد بررسی دقیق قرار دهند و از این رهگذر به‌تبیین نقش و کارکرد فرهنگ و زبان در حوزه معادلات قدرت بپردازند. بر این اساس بهره­گیری هوشمندانه خاقانی از برخی شگردها و شیوه‌های بلاغی؛ همچون «ماساژ پیام»، «برچسب‌زدن»، «طنز»، «خشونت نمادین»، «مبالغه و اغراق»، «حذف»، «تکرار و تأکید»، به‌اندازه­ وجه سخت­تر قدرت و چه بسا تأثیرگذارتر از آن، کارکرد خود را در تعامل و تقابل با نهاد قدرت بخوبی آشکار می­سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آشوری، داریوش؛ شعر‌ و اندیشه؛ چ چهارم، تهران : مرکز، ١٣٨٤.
اسـلامی نـدوشن، محمدعلی؛ از رودکی تا‌ بهار؛ ج ١، تهران: نغمه‌ زندگی، 1387.
اصلانی، محمدرضا؛ فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز؛ تهران: انتشارات کاروان، 1385.
الیاسی، محمدحسین؛ «مقدمه ای بر ماهیت، ابعاد و مبانی قدرت نرم»، قدرت و جنگ نرم؛ گردآوری حجت‌الله مرادی، تهران: نشر ساقی، 1389.
انوری ابیوردی، اوحدالدین؛ دیوان؛ به اهتمام محمدتقی مـدرس رضـوی، تـهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1376.
پرنیان، موسی و بهمنی، شهرزاد؛ بررسی و تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه؛ فصلنامه متن‌شناسی ادب فارسی دانشگاه اصفهان، س 4، ش 1، 1391.
پشتدار، علی‌محمد؛ «چشم‌انداز آزادگی و ادب اعتراض در شعر فارسی»؛ علوم ادبی، ش 5، 1386.
ترابی، علی‌اکبر؛ جامعه‌شناسی ادبیات فارسی؛ تبریز: انتشارات‌ فروزش، چ‌ چهارم، 1380.
جعفری، یونس؛ «ضرب‌المـثل‌ها و اصـطلاح‌های‌ فـارسی رایج در هند» (تکمله‌‌ امثال‌ و حکم دهخدا)؛ نامه‌‌ پارسـی، س چهارم، ش اول، بهار 1378.
چیلتون، جان؛ داده‌های مشبک فضایی؛ ترجمه محمود گلابچی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1383.
خاقانی، بدیل‌بن‌علی؛ دیوان خاقانی؛ تصحیح ضیاء‌الدین سجادی، چ نهم، تهران: زوار، 1388.
......................؛ منشآت؛ تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران: نشر فروزان، 1362.
خیاطان، لیلا؛ بررسی و تحلیل نقش بحرانهای اجتماعی در موفقیت آثار شعر فارسی از آغاز تا قرن هشتم؛ کتاب ماه علوم اجتماعی، ش 7، مهر 1387.
دادگران، محمد؛ افکار عمومی و معیار سنجش آن؛ تهران: نشر مروارید، 1382.
دبیر سیاقی‌، محمد؛ گزیده‌ امثال و حکم؛ تـهران: تیراژه، 1366.
دهقان، محمد و دیگران؛ روانشناسی رشد؛ تهران: سمت، 1384.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال؛ «تحول نظریه‌های منازعه و همکاری در روابط بین‌الملل»؛ پژوهش حقوق و سیاست، س پنجم، ش هشتم، بهار و تابستان 1382.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال؛ «فناوری‌های قدرت در جنگ نرم»؛ فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 51، 1382.
رضایتی، محرم، کریم‌پور، نسرین؛ «تحلیل نمونه ‌وار ساختاری- کارکردی نمادهای قدرت در اشعار خاقانی»؛ نامه انسانشناسی، بهار و تابستان 1392.
روزبه، محمدرضا؛ ادبیات معاصر‌ ایـران‌(شـعر)؛ چ سوم.تهران: روزگار، 1386.
زرین کوب، عبدالحسین؛ نقد ادبی؛ چ سوم،ج 1،تهران: امیر کبیر، 1363.
...................؛ تـاریخ مردم ایران‌ از‌ پایان ساسانیان تا پایان آل‌بویه؛ چ ٨ ، تهران‌: امیرکبیر،١٣٨٢.
ساروخانی، باقر؛ دایرهالمعارف علوم اجتماعی؛ تهران: انتشارات کیهان، 1372.
سلطانی، محمد، هاشمی شهناز؛ پوشش خبری؛ تهران: انتشارات سیمای شرق، 1382.
سنایی غزنوی، ابوالمجدمجدود‌بـن‌آدم؛ حـدیقه‌الحـقیقه و طریقه‌الشریعه؛ به تصحیح - محمدتقی مدرس رضوی، چ هفتم، تهران؛ دانشگاه تـهران، 1362.
شایگان‌فر، حمیدرضا؛ نقد ادبی؛ تهران: انتشارات دستان، بی تا.
شعبانی، رضا؛ مبانی تاریخ‌ اجتماعی‌ ایـران؛ تـهران: انـتشارات قومس، 1379.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا؛ تازیانه‌های سلوک؛ چ سوم ، تهران، آگاه ، 1386.
................؛ «خاقانی و محیط ادبی تبریز براساس سفینه تبریز»؛ نامه بهارستان، س 4، ش 1و2، بهار و زمستان 1382.
شهرام‌نیا، علی و دیگران؛ واکاوی مفهومی قدرت نرم و راهکار (فرصت)‌های ایران در قبال آن؛ بینا، بی‌جا.
شیرازی، محمد؛ جنگ روانی و تبلیغات: مفاهیم و کارکردها؛ تهران:انتشارات نمایندگی ولی فقیه در سپاه، 1376.
صدوقی، مرادعلی؛ فناوری اطلاعاتی و حاکمیت ملی؛ تهران: دفتر مطالعات سیاسی، 1382.
صـفا، ذبـیح اللّه؛ تاریخ ادبیات در ایران؛ تهران: انـتشارات ابن سینا، 1374.
صادقی، حامد؛ جستاری پیرامون جنگ نرم در آیات و روایات؛ فصلنامه رسانه، ش 78، تابستان 1388.
فرشیدورد، خسرو؛ فنون بلاغت در اروپا و در ایران و کشورهای اسلامی دیگر؛ مجله‌ دانشکده، ش 10، 1355.
فروزانفر، بدیع‌الزمان؛ سخن و سخنوران؛ تهران: خوارزمی، 1358.
فاضلی، فیروز، رضایتی، محرم، موسوی، سیدهاشم و... ؛ «بازتاب نمایش قدرت سیاسی ایرانشهری در اشعار خاقانی شروانی»؛ جستارهای سیاسی معاصر، س چهارم، ش دوم، تابستان 1392.
کاستلز، مانوئل؛ عصر اطلاعات(ظهور جامعه شبکه‌ای)؛ الف علیقلیان و الف خاکباز، تهران: طرح نو، 1382.
کالینز، جان ام؛ استراتژی بزرگ. اصول و رویه‌ها؛ ترجمه کورش بایندر، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه 1370.
کیوان حسینی، سیداصغر، جمعه زاده، راحله؛ تبیین نظری «قدرت نرم» برمبنای نگرش فرا «نای» به‌کاربست منابع غیرمادی قدرت نرم در سیاست خارجی، دو فصلنامه علمی– پژوهشی «پژوهش سیاست نظری» دوره جدید، ش سیزدهم، بهار و تابستان 1392.
مرادی، حجت‌الله؛ قدرت جنگ نرم از نظریه تا عمل؛ تهران: ساقی، 1389.
مـحسنیان ‌‌راد‌، مـهدی؛ ارتباط‌شناسی؛ تهران: سروش، 1369.
مندور،محمد؛ در نقد و ادب؛ ترجمه‌ علی شریعتی، چ چـهارم، تهران: شرکت‌ سهامی انتشار، 1360.
ناصر خسرو؛ دیوان اشعار؛ تهران: نشر آگاه،1373.
ناظمی، مهدی، نجات پور، مجید، محمدی، مصطفی؛ انقلاب اطلاعات و تأثیر آن بر جنگ نرم؛ فصلنامه پژوهشهای راهبردی سیاست، س چهارم، ش 16، پیاپی 46، بهار 95.
نای. جوزف.اس؛ آینده قدرت نرم؛ مترجم رضا مراد صحرایی، انتشارات حروفیه، 1390.
نای، جوزف. اس؛ قدرت نرم؛ ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق، 1387.
ولک، رنه و ادوارد مورگان و...؛ چشم‌اندازی از ادبیات و هنر؛ ترجمه‌ غلامحسین یوسفی‌ و محمد‌تقی صدقیانی، تـهران: مـعین. 1370.
ورنر، سورین، جیمز تانکارد؛ نظریه‌های محورهای ارتباطات؛ ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1384.
هرسیچ، حسین. تویسرکانی، مجتبی؛ «تأثیر مؤلفه‌های هویت‌ساز ایرانی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»؛ فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، ش 9، بهار 1389.
Kelly, Paul , Soft Power for Hard Heads, the Weekend Australian, No.(8 June(.2002.
Nye, JR, Joseph , The Changing Nature of World Power, Political Science Quarterly. Vol.105 No2. 1990.