این مقاله بر آن است تا با تحلیل و بررسی دیدگاه‌های مولانا جلال الدین محمد بلخی دربارۀ سیر مراتب هستی، اولاً جایگاه مباحث هستیشناسی را دراندیشه و آثار این عارف بنام تبیین کند تا از این طریق، زمینۀ شناخت بیشتر بینش عرفانی این عارف فراهم شود. ثانیاً تفاوت نوع نگاه مولانا به مباحث هستیشناسی را با دیدگاه‌های هستی‌شناسانۀ فلاسفه و متکلمین مشخص کند. نگارنده با روش تحلیلی- توصیفی به این نتیجه رسیده است که با توجه به بسامد اندک مباحث هستیشناسی در آثار مولوی در قیاس با موضوعات مرتبط با انسانشناسی و خداشناسی، بینش عرفانی مولوی متکی بر دو رکن انسانشناسی و خداشناسی است. همچنین مولانا به‌عنوان یک عارف بر خلاف فلاسفه و متکلمین، از ورود به جزئیات مباحث هستیشناسی پرهیز کرده و گاه ممکن است این مباحث را با مباحث معرفتشناسی نیز همراه کند.
- قرآن؛ ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، 1387.
- ابن العربی، محمّد بن علی؛ فصوص الحکم؛ تصحیح ابوالعلاء عفیفی؛ تهران: انتشارات الزهرا، 1370.
- ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله؛ الاشارات و التّنبیهات؛ تهران: مطبعه الحیدری، 1379ه.ق.
- ---------؛ رساله در حقیقت و کیفیّت سلسلۀ موجودات و تسلسل اسباب و مسببّات؛ تصحیح موسی عمید؛ همدان: دانشگاه بوعلی سینا، 1383.
- افلاطون، اریستوکلس؛ دورۀ آثار، ترجمۀ محمد حسن لطفی؛ تهران: خوارزمی، 1355.
- بهاءالدین ولد، محمّد بن حسین؛ معارف مجموعه مواعظ و سخنان سلطان العلما؛ تصحیح بدیع الزمان فروزانفر؛ چ 2، تهران: کتابخانۀ طهوری، 1352.
- پورنامداریان، تقی؛ رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی؛ چ 3، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1368.
- سهروردی، شهاب‌الدین یحیی؛ حکمه الاشراق؛ ترجمه و شرح سیدجعفر سجادی؛ تهران: دانشگاه تهران،).
- ---------؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ تصحیح سیدحسین نصر؛ ج3، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1356.
- عطار، محمّد بن ابراهیم؛ دیوان اشعار؛ تصحیح تقی تفضّلی؛ چ 5، تهران: علمی و فرهنگی، 1368.
- عین‌القضات همدانی، ابوالمعالی عبدالله بن محمّد؛ تمهیدات؛ تصحیح عفیف عسیران؛ تهران: منوچهری، 1373.
- غزّالی، احمد بن محمّد؛ مجموعه آثار فارسی؛ تصحیح احمد مجاهد؛ تهران: دانشگاه تهران، 1376.
- غزّالی، محمّد بن محمّد؛ تهافت الفلاسفه؛ ترجمۀ علی‌اصغر حلبی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1361.
- فروزانفر، بدیع الزمان؛ شرح مثنوی شریف؛ چ 14، تهران: زوّار، 1388.
- مجلسی، محمّدباقر؛ بحارالانوار؛ تهران: دارکتب الاسلامیه، 1388ه .ق.
- موحد، محمّدعلی و صمد؛ فصوص الحکم؛ تهران: نشرکارنامه، 1385.
- مولوی، جلال الدین محمّد بن محمّد؛ فیه ما فیه؛ تصحیح بهمن نزهت؛ تهران: سخن، 1393.
- ---------؛ مثنوی معنوی؛ تصحیح رینولد .ا. نیکلسون؛ تهران: امیرکبیر،).
- میرباقری فرد، سید علی‌اصغر؛ «عرفان عملی و نظری یا سنّت اوّل و دوم عرفانی»، پژوهشهای ادب عرفانی؛ س 6، ش 2، 1391، ص88-95.
- نجم رازی، عبدالله بن محمّد؛ مرصاد العباد من المبدأ الی المعاد؛ به اهتمام محمّدامین ریاحی؛ چ 2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1365.
- همایی، جلال الدی ؛ مولوی نامه؛ چ 7، تهران، نشرهما، 1369.
پژوهشهای ادبی