هدف این پژوهش، تحلیل و شناخت دقیق و علمی آثاری است که در تاریخ ادبیات فارسی به نام دهنامه شناخته شدهاند. ما از آغاز با دو پرسش بنیادین روبهرو بودهایم: نخست اینکه دهنامه چیست؟ دوم اینکه سرچشمه آنها کجاست؟ برای شناخت، تعریف ده‌نامه‌ها و دریافتن اینکه امکان طبقهبندی به مثابه یک نوع ادبی را دارند یا نه از عوامل روشمحور نقد ساختگرا بهره بردیم و مطالعۀ ریشهشناختی این نوع را با بررسی تاریخمحور منظومههای فارسی دنبال کردیم؛ یعنی به نوعی تلفیق مطالعۀ همزمانی و درزمانی.
دهنامه از دید این تحقیق، منظومهای است مستقل و روایی، که به لحاظ ساختار، دو قالب مثنوی و غزل را تلفیق کرده است. قهرمان یعنی عاشق، نامه‌هایی را با مضمون عاشقانه به معشوق مینویسد و معشوق بدانها پاسخ می‌دهد. این نامهها را پیکی به گیرنده میرساند. روایت از عاشقشدن قهرمان آغاز می‌شود و با پشت سر گذاشتن کنشهای میانی به کنش پایانی (وصال) میرسد.
از بُعد مطالعۀ اصل و خاستگاه میتوان گفت، عشاقنامۀ عراقی سرآغاز ده‌نامهسرایی به عنوان نوعی مستقل است، ولی سرچشمههای آن را باید منظومههای ویس و رامین و ورقه و گلشاه دانست. غیر از عراقی، همام، اوحدی، ابن نصوح، عبید زاکانی، رکن صاین سمنانی، شاه شجاع، ابنعماد و حریری دهنامه سرودهاند.
پژوهشهای ادبی