بازشناسی مضمون حماسی اساطیری «رویارویی پدر و پسر» در روایتی از تذکره الاولیا

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
دانشگاه تربیت معلم آذربایجان
چکیده
اشتراک و استمرار برخی از الگوها و مضامین اساطیری در ناخودآگاه فردی، تباری و جمعی انسان، دستاویز اصلی نقد اسطوره‌ای برای بازیابی و تحلیل تجلیات مختلف اسطوره و آیین در انواع ادبی است. از منظر این نقد و اصول و مبانی آن، در تذکره‌الاولیای عطار به عنوان یکی از متون پایه‌ای ادب عرفانی، چند نکته در خور ذکر به نظر می‌رسد؛ از جمله این که بر طبق ساختار‌شناسی داستان ابراهیم ادهم و پسرش و مقایسه اجزای داستانی آن با چند روایت مشهور « نبرد پدر و پسر» احتمالاً طرح کلی این داستان بر الگوی داستان رستم و سهراب پرداخته شده و در قالب بن‌مایه حماسی اساطیری «رویارویی و ستیز پدر و پسر» - البته با تفاوتهای ناشی از صبغه عرفانی آن قابل بررسی است.

ابراهیم ادهم از صوفیانی است که گزارش احوال او با مضامین داستانی و افسانه‌‌ای درآمیخته است و با توجه به نفوذ و تأثیر شاهنامه در تبدیل سرگذشت و سیمای بعضی شخصیتهای تاریخی به روایات و چهره‌های مردم پسند و غیرتاریخی، این حدس چندان نامتحمل نیست که در پرداخت داستان «ابراهیم ادهم و پسرش» الگوی کلی روایت رستم و سهراب مورد نظر بوده باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات