ساقی‌نامه و مغنی‌نامه را در یک نگاه کلی می‌توان «شعر میخانه‌ای» گفت، به ویژه از قرن نهم تا دوازدهم هجری از « ژانر»های پرطرفدار شعر فارسی بوده و نمونۀ کامل و مفصل آن بیشتر در قابل مثنوی بحر متقارب سروده شده است. این نوع شعر امکان خوبی به شاعر می‌داده است تا به بهانۀ می و میخانه و مستی، فارغ از محدودیتها و ممنوعیتها ، ناگفتنیهای روزگار خود را در قالب نکوهش روزگار و اهل آن برزبان آورده و ای بسا یاد کرد او از می و میخانه و ساقی، بهانه‌ای بوده برای اعتراض و انتقاد از آنچه او نمی‌خواهد و ناروا می‌پندارد! از این منظر، ساقی‌نامه شعری اجتماعی، آرمانخواهانه و بلکه شورشگرانه است.
در این مقاله، ابتدا به تعریف و بررسی ساختار و ویژگیها و زمینۀ سرایش این نوع شعر پرداخته می‌شود و سپس در ادامه با اشاره به سابقۀ آن در شعر فارسی، یک نمونۀ پیشین از ظهوری ترشیزی ( به جهت تفصیل و ساختار کامل آن) با یک نمونۀ معاصر از هوشنگ ابتهاج بررسی و مقایسه خواهد شد.
پژوهشهای ادبی