در تاریخ ادبیات ایران هیچ شاعری در ضمن سروده‌های خود، به اندازه‌ی نظامی به بایدها و نبایدهای شعر و شاعری توجه نشان نداده است و پایبندی او به این آرا در مخزن‌الاسرار بیش از دیگر منظومه‌هاست. شاعر جز در مواردی نادر، به تمام آنچه خود در باب شعر و شاعری گفته، التزام داشته است. با توجه به آنچه در این خصوص پیشنهاد می‌کند، می‌توان او را نخستین شاعری دانست که در زمینه شعر و شاعری به صدور بیانیه اقدام کرده است. او در بیانیه‌اش شاعران را به ترک تعلق، ریاضت‌کشی و دین‌ورزی، وقت‌شناسی در سرودن شعر، تازه‌‌گویی و گزیده‌‌گویی و دیرپسندی توصیه می‌کند و از کهن پیشگان و حسودان، دروغ، هجو و سرقت مضامین دیگران برحذر می‌دارد و ضمن برتر شمردن سخن منظوم بر منثور، و غیرقابل ترجمه دانستن شعر، و تاکید بر آراستگی و ویرایش آن می‌گوید: باید از شعر فروشی پرهیز کرد، اما خریدار شایسته سخن را از دست نداد.
پژوهشهای ادبی