داستان کوتاه تمثیلی در ادبیات معاصر ایران

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
دانشگاه چمران اهواز
چکیده
در این مقاله به ویژگیها و انواع داستانهای کوتاه تمثیلی معاصر پرداخته می­شود. در ادبیات داستانی معاصر، هر کدام از نویسندگان ضمن استفاده از شگردهای داستانپردازیِ معاصر از شیوه­ها و تمهیداتِ روایت­پردازیِ کهن مثل تمثیل­گرایی هم بهره برده­اند. نویسندگان معاصر بنا بر اهداف زیباشناختی و گه­گاه برای پنهان کردن مفهوم انتقادی خود، به تمثیل متوسل شده­اند؛ البته میان تمثیلهای کهن و معاصر تفاوتهای ساختاری و درونمایه­ای وجود دارد. در تمثیلهای کهن، شاعر یا نویسنده خود معمولاً در پایان داستان تفسیرِ تمثیل را عهده­د­ار می­شده، اما داستان­نویسان معاصر فهم و تأویلِ تمثیل را به عهدۀ خواننده وامی­گذارند. نویسندگان معاصر، لایه یا سطح اولیۀ داستان را با دقت کامل بازنمایی و روایت می­کنند، در حالی که در تمثیلهای کهن این امر چندان رعایت نمی­شود. نویسندگان و شاعرانِ روایت­پردازِ کهن از تمثیل برای تعلیم و تحکیم اندیشه‌های خود استفاده می­کردند در حالی که نویسندگان معاصر، تمثیل را برای بیان روشنگریها و انتقادهای اجتماعی، سیاسی و فلسفی به کار می­گیرند. داستانهای کوتاه تمثیلیِ معاصر را بر حسب ساختارهای روایی و گونه­های ادبی می­توان به داستانهای کوتاه تمثیلیِ واقع­گرایانه، تمثیلیِ مبتنی بر رئالیسمِ جادویی، تمثیلیِ حیوانی، تمثیلیِ قصه­وار و تمثیلیِ طنزآمیز تقسیم­بندی کرد. درونمایۀ اغلب داستانهای کوتاه تمثیلیِ معاصر مسائل اجتماعی و سیاسی است که با نگرشی انتقادی و گاه تلخ­بینانه روایت شده­ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات