مسأله این جستار این است که آیا خوابنامههای فارسی را میتوان به مثابه یک ژانر یا ژانر فرعی به شمار آورد و چرا. نتیجه تحقیق نشان میدهد خوابنامههای فارسی به سبب موضوع، کثرت، تنوّع و ویژگیهای ادبی، یک ژانر است. خوابنامههایی که به صورت مستقل نگارش شده است، بیشتر ویژگیهای ژانر تعلیمی را دارد؛ امّا ابیاتی که در دل ژانرهای دیگر، حماسی و غنایی آمده است، رنگ و ویژگیهای این ژانرها را میتوان در آنها مشاهده کرد. ژانر خوابنامه در اعماق تاریخ و اسطوره ریشه دارد؛ امّا میتوان گفت متون مقدس، تورات و قرآن، یکی از مهمترین خاستگاههای آن بوده است.
آصف فکرت، محمد؛ فهرست الفبایی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد: انتشارات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، 1369.
آقا بزرگ تهرانی؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، الجزء التاسع عشر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلین ابرقوهی.
ابرقوهی، اسماعیل بن نظام الملک؛ تعبیر سلطانی، دستنویس شماره 864 مشکوه، کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
اسعد، محمدرضا؛ «بازتاب خواب و رؤیا در شاهنامه فردوسی»، فصلنامه تخصصّی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، 1388.
امین، سیدحسن؛ دایره‌المعارف خواب و رؤیا، تهران: انتشارات دایره‌المعارف ایران‌شناسی، 1384.
انجو، میرجمال‌الدین حسین؛ فرهنگ جهانگیری، ویراسته دکتر رحیم عفیفی، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه مشهد، 1359.
بسحق اطعمه، جمال‌الدین؛ کلیات بسحق اطعمه شیرازی، تصحیح منصور رستگارفسایی، تهران: میراث مکتوب، 1382.
پارسا، احمد و واهیم، گل‌اندام؛ «انواع خواب و رؤیا در مثنوی»، ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا (س)، پاییز و زمستان، 1388.
پورنامداریان، تقی؛ «انواع ادبی در شعر فارسی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه قم، س اول، ش سوم، ص 7- 21، 1386.
تفلیسی، حبیش؛ کامل‌التعبیر، به تصحیح مختار کمیلی، تهران: میراث مکتوب، 1394.
ــــــــــ، به تصحیح سیدحسین برقعی رضوی، تهران: نشر نی، 1388.
ثنایی؛ خوابنامه، دستنویس شماره 7/361، کتابخانه ملی ملک تهران.
حافظ، شمس‌الدین محمد؛ دیوان، به تصحیح قزوینی – غنی، با مجموعه تعلیقات و حواشی علّامه محمد قزوینی، به اهتمام ع – جربزه دار، 1374.
حافظیان بابلی، ابوالفضل؛ نسخه پژوهی، دفتر سوم، تهران: انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1385.
خوابنامه، دستنویس شماره 2/2135 مسجد اعظم قم.
ـــــــــ، دستنویس شماره 211 کتابخانه مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ـــــــــ، دستنویس شماره 3556 کتابخانه وزیری یزد.
ـــــــــ، دستنویس شماره 745 کتابخانه خطی آستانه حضرت معصومه (س)
ـــــــــ، دستنویس شماره 9187 آستان قدس رضوی
دایره‌المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سیدجوادی، کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، ج هفتم، تهران: نشر شهید سعید محبی، 1380.
دوبرو، هِدِر؛ ژانر (نوع ادبی)، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز، 1395.
دو سوسور، فردینان؛ دوره زبانشناسی عمومی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: هرمس، 1382.
رحیم‌لو، یوسف؛ «خواب دیدن در سنت و سیاست صفویان»، نشریه دانشکده علوم انسانی تبریز، 1375.
رزمجو، حسین؛ انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1372.
رستگارفسایی، منصور؛ انواع شعر فارسی، شیراز: نوید، 1380.
زرقانی، سیدمهدی؛ «طرحی برای طبقه‌بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک»، پژوهشهای ادبی، ش 24، س 6، 1388 الف.
ـــــــــ؛ تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، تهران: سخن، 1388 ب.
ـــــــــ و قربان صباغ، محمدرضا؛ نظریه ژانر (نوع ادبی). تهران: هرمس، 1395.
ـــــــــ و زرقانی، سیدجواد؛ «رویکرد ژانری در مطالعات تاریخ ادبی»، نامه فرهنگستان، دوره شانزدهم، ش دوم، 1396.
زرین‌کوب، عبدالحسین؛ شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب، تهران: سازمان انتشارات جاویدان، 1363.
ــــــــــ ارسطو و فن شعر، چ چهارم، تهران: امیرکبیر، 1382.
سقازاده؛ سرّ المستتر، بی‌جا، بی‌تا.
سنایی، مجدود بن آدم؛ حدیقه الحقیقه، تصحیح و تحشیه سیدمحمد تقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران، 1374.
شاه نعمت‌الله ولی؛ خوابنامه، دستنویس، موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا؛ «انواع ادبی و شعر فارسی»، رشد آموزش ادب فارسی، ش 32، 1372.
شمیسا، سیروس؛ انواع ادبی، تهران: فردوس، 1381.
ـــــــــ؛ نقد ادبی، تهران: فردوس، 1378.
صابر کرمانی، حسین؛ فرهنگ تعبیر خواب، تهران: نشر شهید سعید مجبی، 1380.
فتوحی، محمود؛ نظریه تاریخ ادبیات، تهران: سخن، 1387.
فردوسی، ابوالقاسم؛ شاهنامه، براساس چاپ مسکو، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران: دفتر نشر داد، 1374.
فروید، زیگموند؛ تعبیر خواب و بیماریهای روانی، ترجمه ایرج پورباقر، تهران: مؤسسه انتشارات آسیا، 1341.
فرزام، حمید؛ تحقیق در احوال و نقد آثار و افکار شاه نعمت‌الله ولی، تهران: سروش، 1374.
فواید سعدیه، دستنویس شماره 4441، کتابخانه ملی ملک.
کادن، جی، ای؛ فرهنگ ادبیات و نقد، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر شادگان، 2002.
کمیلی، مختار؛ «خوابنامه‌نویسی در زبان و ادب فارسی»، گوهر گویا، پیاپی، 1387.
ــــــــــــ؛ «تعبیر سلطانی و فواید زبانی، ادبی و مردم‌شناختی»، نامه فرهنگستان، دوره دوازدهم، 1390.
ــــــــــــ؛ «خواب و رؤیا در دیوان حافظ»، مجله شعر پژوهشی (بوستان ادب)، س پنجم، ش سوم، 1392.
کیا، خجسته؛ خواب و پنداره، تهران: نشر مرکز، 1378.
مکاریک، ایرناریما؛ دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، 1385.
نظامی، الیاس یوسف؛ لیلی و مجنون، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران: قطره، 1384.
واعظ اصفهانی، سیدجمال؛ شهید راه آزادی، با مقدّمه سیدمحمدعلی جمال‌زاده و دکتر باستانی پاریزی، تهران: توس، 1357.
واعظ‌زاده، عباس و دیگران؛ «تأملی در نظریه انواع در ادبیات فارسی»، نقد ادبی، س هفتم، ش 28، 1393.
پژوهشهای ادبی