در شعر فارسی گاه دو قالب، در هم آمیخته میشود که در این پژوهش، مقصود از «درهمآیی قالبها» آمیختگی بین دو قالب و منظور از «تعاملات بیناگونهای» میزان اثربخشی اقناعی است که از این درهم آمیختگی به دست می‌آید. این تلفیق قالبها بر سه الگوی کلی مبتنی است: 1. دگرسازی قالب در بستر شعر، بدون تغییر وزن 2. دگرسازی وزن در بستر قالب 3. دگرسازی وزن و قالب در پیکره شعر. مسئله بنیادی این مقاله، تحلیل و بیان چرایی این نوع بازی با گونهها، بایستگی این درهمآیی، تأثیر متقابل دو گونه بر یکدیگر و نقش اقناعی آن در بافت اثر است؛ برای این منظور با بررسی آثاری که در تاریخ ادب فارسی به صورت قالب تلفیقی موجود و نمونههایی از آن با تلخیص و به تناسب مجال، در طول مقاله آورده شده است، نتایج قابل توجّهی از چگونگی، چندی و چرایی تعامل متعادل بعضی شعرهای مرکّب و ناهمگونی بعضی دیگر به دست آمد که بدنه اصلی این مقاله را تشکیل میدهد. مقاله در راستای اثبات فرضیه به این نتیجه ختم میشود که هنر شاعر در شناخت توان عاطفی هر قالب و بستری که پیش از آوردن گونهای دیگر در پیکره هر قالب فراهم میکند بر پذیرش قالب جدید و اثربخشی اقناعی آن تأثیر مستقیم دارد.
پژوهشهای ادبی