کار و تلاش برای امرار معاش به صورتهای مختلف و در زندگی طبقات مختلف مردم نمود داشته است و هیچ یک از گروههای مردم از کار بی‌نیاز نبوده‌اند؛ اما نگرش به کار و فعالیت اقتصادی عارفان و متصوفه نشان می‌دهد که گروهی از آنان به کسب معتقد و به کار مشغول بودند. در این نوشتار رابطه مکتسبان با کار و نمود کسب در زندگی آنان بررسی شده است بدین صورت که ابتدا مهمترین کتابهای عرفانی فارسی، مطالعه شده است تا نمودهای کسب از لابه‌لای حکایتهای آنان، نمایانده شود و به این منظور کتابهای تذکره‌الاولیا، اللمع، طبقاتالصوفیه، رساله قشیریه، نفحات الانس و ثمرات‌القدس من شجرات الانس بررسی شد و حکایتهایی که به گونه‌ای با کار مربوط بود، استخراج و بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که از دیدگاه آنان کار نه تنها برای امرار معاش خود، بلکه برای تأمین طبقات ضعیف و نیازمند جامعه مفهوم می‌یابد و در آن استاد و شاگرد کار، همراه با کار به تهذیب نفس نیز می‌پردازند؛ کاری که بستر تحول روحی آنان می‌شود و کرامات در آن تجلی می‌یابد و اخلاق نیکو بر محمل آن می‌نشیند.
پژوهشهای ادبی