دانشگاه شهید چمران اهواز ، gh.ghasemi@scu.ac.ir
چکیده: (2267 مشاهده)
در این مقاله به تبیینِ چگونگیِ شکلگیریِ ژانرها و مناسباتِ ژانر و خلاقیّتِ ادبی پرداخته میشود. موضوعِ این مقال، بررسیِ تاریخی یا درزمانیِ چگونگی شکلگیریِ ژانرها نیست، بلکه بررسیِ همزمانی دریاره چگونگی رویارویی پدیدآورندگان ادبی با پدیدۀ ژانر از دید خلاقیّت است. تلقیِ مدرنِ از ژانر مبتنی است بر اینکه ژانرها صرفاً ابزارهایی برای طبقهبندی و توصیفِ متنهای ادبی نیست، بلکه بنا به تعریفِ جدید چون ژانرها درحُکمِ کنشهایی گفتاری در موقعیّتهای مکرر به شمار میآید، ابزارهای خلاقیّت است که بدونِ آنها هیچگونه آفرینشی صورت نمیگیرد و تمام متنها به یک یا چند ژانر وابسته است. مباحث این مقاله عبارت است از اینکه ژانرها مناسباتی چهارگانه با نویسندگان، خوانندگان، متنها و بافتارهای اجتماعی دارد. دیگر اینکه برخلافِ مدعای رمانتیکها و برخی از پیروانِ مدرن آنان، متنها همگی به یک یا چند ژانر وابسته است. همچنین ژانرها در عین اینکه قوانینی را الزام میکند، فرصتها و عرصههایی را برای انتخاب و گزینش نیز فراهم میآورد. مبحث دیگر درباره ثبات و انعطافِ ژانرهاست که با پدیدۀ خلاقیّت ادبی ارتباط تنگاتنگی دارد؛ چرا که دگرسانیهای گونهشناختی، تابعِ آشناییزداییهای ادبی است. مبحثِ پایانیِ این مقال در این زمینه است که پدیدآورندگانِ ادبی، ژانرها را بدون پیشینه خلق نمیکنند، بلکه ژانرها حاصلِ دگردیسیِ گفتارها در فرمها و قالبهایی دگرگونیابنده یا دیرنده است.
شمارهی مقاله: 5
نوع مقاله:
مقالات علمی پژوهشی |
موضوع مقاله:
نقد ادبی دریافت: 1399/11/15 | پذیرش: 1400/4/25 | انتشار: 1400/10/1