دوره 20، شماره 81 - ( 1402 )                   جلد 20 شماره 81 صفحات 99-73 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ https://doi.org/10.2634/Lire.20.81.73

XML English Abstract Print

بررسی ساختارشناسانه دستانهای عاشیقی در عصر صفوی
جواد حاجی‌حاتملو1 ، شهریار حسن‌زاده* 2، سید محمودرضا غیبی3 ، ژیلا صراطی4
1- واحد شبستر ، دانشگاه آزاد اسلامی
2- واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی ، sha_hasanzadeh@yahoo.com
3- واحد مرند ، دانشگاه آزاد اسلامی
4- واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده:   (537 مشاهده)
بررسی ساختاری دستانهای عاشیقی در فرایند شکل‌گیری و تکامل این ژانر (فرم) ادب شفاهی، هدف اصلی این پژوهش است. بر همین اساس این سؤال پیش می‌آید که دستانهای عاشیقی عصر صفوی چه ساختاری داشته و اسکلت وجودی آنها چگونه شکل گرفته است. برای این منظور دستانهای «اصلی و کرم»، «عاشیق غریب و شاه‌صنم»، «طاهر و زهره»، «نوروز و قنداب»، «شاه اسماعیل و عرب زنگی»، «آرزو و قنبر»، «عباس و گلزار» و «شاه اسماعیل و گولگز» بررسی دقیق شد.این پژوهش نشان می دهد که دستانها پس از پایان دوره‌ حماسه ظهور کرده‌اند. جمعبندی نظریات فولکلورشناسانی چون پرتو نائیلی بوراتاو، محرم ارگین، حسین اسماعیل‌اوف و محمدحسین طهماسب مبین این نکته است که ظهور دستانهای عامیانه عاشیقی برای پر کردن فضای باقیمانده از حماسه‌های قرن 15 میلادی و قرون قبلی است. داستانهای دده قورقود نیز به عنوان محصول دوره‌ گذار از داستان حماسی به داستان عامیانه پذیرفته می‌شود. یافته‌های دیگر پژوهش نشان می‌دهد که ساختار دستانها ضمن اینکه شالوده‌ اصلی حماسه‌ها را حفظ کرده‌، تغییراتی بنیادی یافته و شخصیت‌های متفاوتی نیز به وجود آورده است.
واژه‌های کلیدی: دستانهای عاشیقی، ساختارشناسی دستانهای عاشیقی، ادبیات عامه در عصر صفوی، عاشیق در ادبیات عامه.
متن کامل [PDF 821 kb]   (297 دریافت)    
نوع مقاله: مقالات علمی پژوهشی | موضوع مقاله: ادبیات عامه
دریافت: 1400/3/22 | پذیرش: 1400/11/16 | انتشار: 1402/6/10
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.