دوره 17، شماره 68 - ( 1399 )                   جلد 17 شماره 68 صفحات 40-9 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.17352932.1399.17.68.1.7

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Eskandari A, fallah M. The ambiguity of musical appropriateness in the Divan of Qaani. LIRE 2020; 17 (68) :9-40
URL: http://lire.modares.ac.ir/article-41-50005-fa.html
اسکندری شهرکی امرالله، فلاح مرتضی. ایهام تناسب موسیقایی در دیوان قاآنی. پژوهش‌های ادبی. 1399; 17 (68) :9-40

URL: http://lire.modares.ac.ir/article-41-50005-fa.html

ایهام تناسب موسیقایی در دیوان قاآنی
امرالله اسکندری شهرکی1 ، مرتضی فلاح* 2
1- دانشگاه فرهنگیان شهرکرد
2- دانشگاه یزد ، Mfallah@yazd.ac.ir
چکیده:   (2487 مشاهده)
تأثیر موسیقی بر روح انسان، شاعران و نویسندگان را بر آن داشته تا این عنصر مهم را برای بیان مفاهیم و احوالات مختلف به کار گیرند و با بهره‌گیری از واژه‌ها و اصطلاحات موسیقی به تقویت جنبه‌های زیبایی شناختی و تصویری شعرخود بپردازند، یکی از این شاعران، قاآنی سخنورِ صاحب سبک دورۀ بازگشت ادبی است؛ قاآنیِ موسیقی‌دان، شاعر عهد قاجار (دورۀ احیای موسیقی کلاسیک و آغاز تأثیر موسیقی غربی بر موسیقی ایرانی) است او در سخنِ خود از موسیقی‌دانهایی چون «رامتین»، «باربد» و «نکیسا» نام برده‌است، از «مقامها»، «آوازه‌ها» و «شعبه‌ها»ی موسیقی آگاه بوده‌است و ابزارهای موسیقی بسیار و متنوّعی در اشعار خود آورده است، این حکیمِ شیرازی در عین حال که اطلاعات بسیاری از فرهنگ موسیقایی کهن خود داشته و از واژه‌ها و اصطلاحات این موسیقی حتی کم کاربردترین اصطلاحات آن در شعر خود بهره برده است، از فرهنگ موسیقایی زمانۀ خود نیز تاثیر پذیرفته و از سازهای تازه‌ای چون «تار» و «سنتور» نام برده است و این هر دو موسیقی را زمینه ساز آفرینش ایهام تناسب کرده است. این نوشتار در پی آن است که توجه قاآنی را به ایهام موسیقایی به ویژه ایهام تناسب موسیقایی نشان دهد، واژه‌‌ها و اصطلاحات موسیقی مورد توجه قاآنی در خلق ایهام تناسب موسیقایی را مشخص کند، گرایش بیشتر او را در این‌نوع  ایهام تناسب به اصطلاحات موسیقی (نه سازها و ابزار موسیقی) نشان دهد و همچنین تأثیرپذیری قاآنی از فرهنگ موسیقایی عصر خودش را مشخص کند. سعی نویسندگان بر این بوده‌است که چون قاآنی شاعر دورۀ بازگشت است در توضیح واژه‌ها و اصطلاحاتِ موسیقی، علاوه بر توجه به تاریخ موسیقی، و استفاده از کتابهایی چون موسیقی کبیر، مفاتیح العلوم، رسالۀ موسیقی نیشابوری و کنزالتحف، به موسیقی دوران قاجار که نقطۀ عطفی در تاریخ موسیقی کلاسیک بود نیز توجه شود (مثلا توضیحات «تار») و رسالات دوره‌های صفوی و قاجار (رسالۀ دوره بیگ کرامی، رسالۀ کوکبی بخارایی، بهجت‌الروح، کلیات یوسفی، وضوح الارقام، بحورالالحان، مجمع الادوار و ...) مدّ نظر قرارگیرد، دیگر این که پاسخگوی این پرسش باشند که قاآنی از موسیقی زمانۀ خود تأثیر پذیرفته‌است یا نه؟
واژه‌های کلیدی: شعر و موسیقی، قاآنی، موسیقی قاجار، ایهام تناسب موسیقایی. 
متن کامل [PDF 738 kb]   (913 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: ادبیات کلاسیک
دریافت: 1398/11/2 | پذیرش: 1399/4/31 | انتشار: 1399/7/30
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.