---

تأثیر‌ ترکیب نفتی پایرن بر اندام‌های آبشش، کلیه و کبد ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) با قرار دادن ۳۰ عدد ماهی (۱۰± ۱۴۰ گرم) در غلظت‌های تحت کشنده ۱۰، ۵۰ و ۱۰۰ میکروگرم در لیتر در یک دوره ۳۵ روزه بررسی شد. از بافت‌های آبشش، کلیه و کبد ماهی‌ها نمونه‌برداری و در محلول بوئن تثبیت شدند. سپس نمونه‌ها مطابق روش استاندارد بافت‌شناسی آبگیری، شفاف‌سازی و پارافینه شده و با استفاده از میکروتوم از آنها مقاطع میکروسکوپی تهیه و با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند. آسیب‌های بافتی عمده در آبشش شامل، پرخونی، هایپرپلازی، S شکل شدن، چماقی شدن تیغه‌ها و در غلظت‌های ۵۰ و ۱۰۰ µg/l، هم‌جوشی و نکروز تیغه‌های آبششی مشاهده گردید. در بافت کبد واکوئولاسیون سلول‌های کبدی، پرخونی سینوزوئید‌ها، حضور ماکروفاژهای حاوی هموسیدرین و در غلظت‌های ۵۰ و ۱۰۰ µg/l سلول‌های کبدی حاوی هسته‌های پیکنوزه، کاریولیز شده و نکروزه مشاهده شدند. در بافت کلیه در غلظت۱۰ µg/l، کست‌های ادراری، پرخونی، دژنره شدن توبول‌ها و در غلظت‌های ۵۰ و ۱۰۰ µg/l ماکروفاژهای حاوی هموسیدرین، دژنره شدن توبول‌ها با شدت بیشتر و نکروز در بخش‌های مختلف مشاهده گردید. نتایج بیانگر آثار منفی پایرن بر هوموستازی، سلامت ماهی و فعالیت اندام‌های حیاتی به‌واسطه تغییرات بافت‌شناسی می‌باشد که در بلند مدت و غلظت‌های بیشتر اثرهای شدیدتری را به‌وجود می‌آورد.

---

واژگان عربی در زبان فارسی دستخوش تحولات اساسی در حوزه معنایی شده­اند؛ چنانکه در ترجمه بسیاری از این واژه­ها به زبان عربی باید از واژگان دیگر عربی کمک بگیریم. بسیاری از این کلمات معنی خویش را کم‌وبیش از دست داده‌اند، معانی دیگری یافته‌اند و یا به‌کلی فارسی شده­اند؛ تا جایی که می‌توانیم بگوییم که این کلمات اگر با همین معنایی که در زبان فارسی دارند به زبان دیگری راه بیابند، یک واژه فارسی به آن زبان راه یافته است، نه واژه عربی. تحول معنایی به چالش­های فراروی یادگیری روشمند زبان عربی و ترجمه به این زبان دامن زده است. نگارندگان این مقاله، با هدف تبیین گستردگی چنین تحولی و آسیب­شناسی آن در یادگیری عربی و تسهیل فرآیند یادگیری این زبان، علل تحول این واژگان را واکاوی کرده‌اند و تأثیر عوامل فرهنگی- دینی، روانی و زبانی در تحول معنایی واژگان عربی در فارسی را با مثال­های متعدد بیان نموده­اند. نتایج این پژوهش حاکی از تغییر معنایی طیف وسیعی از واژگان عربی است که حوزه معنایی آن‌ها در فارسی تحول یافته و به‌شکل توسعه معنایی، تخصیص معنایی یا تباین معنایی جلوه­گر شده است.

---

ترجمه قرآن، چه به صورت کامل، چه به صورت ترجمه بخشی از آن، از همان زمان نزول این کتاب مقدس آغاز شده و سیر تکاملی آن تا امروز ادامه داشته است. نقد و ارزیابی علمی و مداوم ترجمه­های متفاوت قرآن کربم، می­تواند زمینه­ساز پیشرفت آن ها باشد و راه نیل به هدفی آرمانی که همانا ترجمه­ای دقیق و دربرگیرنده تمامی ظرافت­های متن اصلی است، را هموار سازد. به همین دلیل، در جستار حاضر تلاش شده است  با روش توصیفی –تحلیلی آمیخته با نقد وبا رویکرد آسیب­شناسی فنی و ادبی ترجمه، چالش­های پیش­روی مترجمان در برابریابی اسماءالحسنی به زبان فارسی مورد مطالعه قرارگیرد. بر این اساس، داده­های مربوط به ۴۳ مورد از این اسامی از کل قرآن  انتخاب ودر۳۵ ترجمه فارسی معاصر قرآن مورد بررسی  ونقدقرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می­دهد که مترجمان دست­کم در ۱۱ مورد، از اصول و مبانی ترجمه تخطی کرده­اند. برخی از این لغزش­ها عبارت­اند از: عدم رعایت نظم و همگونی در ترجمه؛ عدم رعایت اختصار در ترجمه؛ عدم ارائه برابرنهادهای معمول و قابل فهم؛ حذف بی­دلیل؛ عدم توجه به یکسان­سازی ترجمه ساختارهای نحوی مشابه و تعدیل­های ساختاری نابجا و بیش­ از اندازه. 

---

---

---

هدف از این تحقیق کیفی بررسی مقایسه­ای آسیب­ها و مشکلات تدریس و یادگیری درس زبان انگلیسی و زبان عربی در دبیرستان­های ایران با استفاده از روش داده­بنیاد یا نظریۀ گروندد است. از طریق مصاحبۀ نیمه ـ ساختاری با پنج دبیر زبان انگلیسی و هفت دبیر عربی که با نمونه­گیری نظری از بین دبیران دبیرستان­های مختلف شهر سبزوار، انتخاب شدند، داده­های این تحقیق جمع­آوری شد. تحلیل داده­ها با استفاده از نرم­افزار مکس کیودا (MAXQDA) و بر اساس سه سطح کدگذاری باز، محوری و انتخابی در نظریۀ داده­بنیاد صورت گرفت. دو مدل نظری آسیب­شناسی زبان عربی و نیز آسیب­شناسی زبان انگلیسی ارائه شد که در هر یک، مشکلات تدریس و یادگیری زبان (عربی/ انگلیسی) به­عنوان مقولۀ اصلی و معلم، دانش­آموز و امکانات آموزشی به­عنوان مقوله­های ثانویه مطرح شد. نتایج تحقیق نشان داد که با وجود بعضی تفاوت­ها بین این دو زبان، برخی مشکلات تدریس و یادگیری بین زبان عربی و انگلیسی مشترک هستند. در این مقاله پیامدهای آموزشی متعددی در رابطه با دبیران، دانش­آموزان و برنامه­ریزان درسی نیز مورد بحث قرار گرفته است.

---

 اقبال و توجه به نظریه­های ادبی­ای چون ساختارگرایی، هرمنوتیک مدرن، تبارشناسی و... امروزه چنان رایج است که تعداد بسیاری از مقاله‌ها و تحقیقات ادبی معاصر نام یکی از این نظریه­ها را در عنوان خود دارند. آثار این پذیرش عمومی را حتی در مقاله‌ها و آثار استادان سنتی (و نه تنها محققان جوان) می­توان مشاهده کرد. اگرچه چنین توجهی به این نظریه‌ها نمی­تواند بی­دلیل باشد، همیشه نیز چنین نبوده است که به‌کارگیری نظریه­ها گره‌گشا باشد و بسیار پیش آمده است و می‌آید که آنچه باید درمان باشد، خود، درد می­شود. چنین به نظر می­رسد که علت اصلی توجه به این نظریه­ها توانایی و ظرفیت آنها برای روشن ساختن زوایای پنهانی است که رویکرد سنتی، یعنی رویکرد بزرگانی چون مینوی، قزوینی، اقبال و...، ناتوان از نشان دادن آنهاست، اما علل گوناگونی باعث شده است که نه تنها کاربرد این نظریه‌ها سودی نداشته باشد، بلکه خود دردی باشد در کنار دیگر دردها. این علل عبارت‌اند از: الف. نداشتن شناخت دقیق و درست از نظریه­ها؛ ب. بی­توجهی به بستر تاریخی و فرهنگی که این نظریه­ها در آن بالیده و شکل گرفته‌اند؛ پ. نادیده گرفتن واقعیت­ها؛ ت. انتخاب نادرست نظریه­ها (نظریه‌ها متنوع و بسیارند، و در نتیجه، نمی­توان از یک نظریه برای هر موضوعی سود جست)؛ ث. ناتوانی در ترکیب نظریه­ها.

---

نظریۀ جامعه‌شناسی ادبی، به دلیل پیشینۀ سنتیِ توجه به تأثیر و تأثر متقابل ادبیات و جامعه، در ایران، نسبت به سایر انواع نظریه‌های ادبی از اقبال ویژه‌ای بهره‌مند شده است و در بررسی متون ادبی فارسی، به‌ویژه رمان، پژوهشهای ادبی بسیاری با این رویکرد انجام شده است. خاستگاه فلسفی این نظریه و دیدگاههای نظریه‌پردازان این مکتب، که اغلب متأثر از نظریه‌های مارکسیستی است، در بسیاری موارد با متون ادبی فارسی چندان همخوانی ندارد و چون برگرفته از جامعه‌ای دیگر با افکار، اندیشه‌ها و تحولات دیگری است، اغلب نمی‌تواند رابطه‌ای وثیق میان تأثیر و تأثر متقابل متون ادبی با مسائل اجتماعی در ایران برقرار سازد. در این مقاله با تشریح خاستگاه فلسفی و اجتماعی این نظریه، کاربرد آن در پژوهشهای ادبی آسیب‌شناسی می‌شود. محورهای این مطالعه آسیب‌شناختی ‌عبارت‌اند از:تفاوت ماهوی شکل‌گیری رمان در غرب با رمان فارسی؛ ناهماهنگی اصول فکری این نظریه با اصول فکری و فرهنگی جامعه ایران؛ فقدان تعریفهای دقیق و مشخص از اصطلاحات این نظریه؛ مطابق نبودن برخی از مباحث اصلی این نظریه با متون ادبی، که در نهایت، سبب خلط دو بحث متفاوت، یعنی اجتماعیات در ادبیات، و نظریه جامعه‌شناسی ادبی شده است. پیامدهای این وضعیت، تنزل پژوهشهای جامعه‌شناختی ادبی به یافتن نمونه‌های اجتماعی در متون ادبی، بدون در نظر گرفتن مبانی این نظریه است.

---

از دهه ۱۳۸۰ به بعد با ورود فرهنگ و ادبیات عامه به حوزه دانشگاهی تحولی در مطالعه آن ایجاد شد و هر روز آثار پژوهشی متنوعی در قالب: کتاب، پایان­نامه و مقاله و ... در قلمرو­های مختلف آن نوشته می­شود. از اصلی­ترین این آثار کتاب­هاست که به‌منزلۀ آثاری بنیادین در رشته ادبیات عامه باید خصوصیات ممتازی داشته باشد تا بتواند بار آموزشی و پژوهشی این رشته را به دوش بکشد. یکی از انواع کتاب­های ادبیات عامه کتاب­های «کلیات» است. منظور از کتاب­های «کلیات» کتاب­هایی ­است که هم‌زمان به موضوعات مختلف در حوزه ادبیات عامه می­پردازد و عموماً این کتاب­ها برای تدریس نوشته و چاپ شده­ است. هرچند که در مبانی و کلیات پژوهش­های این رشته نیز نقش اساسی دارد. با اینکه روز به ‌روز تعداد انتشار این نوع کتاب­ها در حال افزایش است، اما تاکنون هیچ نقدی دربارۀ آن­ها صورت نگرفته است تا به طبقه­بندی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف این آثار کمک کند و پژوهشگران را در انتخاب بهتر این آثار یاری دهد. باتوجه به اهمیت این مسئله، در این جستار پنج کتاب مهم از مجموعه کتاب­های کلیات فرهنگ عامه به ترتیب زمانی از اولین کتاب در دهه ۱۳۵۰ تا کتاب­های دهه اخیر معرفی و نقد می­شود. چون این کتاب­ها عموماً در دانشگاه تدریس می­شوند، با نگاهی به مصوبات وزرات علوم در رشته فرهنگ و ادبیات عامه به نقد این آثار از جهت محتوا، توالی، جامعیت و وسعت بررسی، کاربست نظریه، روزآمدی و اعتبار علمی، جریان‌شناسی درست از پیشینه و مبانی و ... در دو بخش صوری و محتوایی موردنقد و مقایسه قرار می­دهد.

---

اگر ادبیات را برساخته زبانی فاخر و چندلایه ‌بدانیم که نیازمند تفسیر است، و روانشناسی را دانشی توانا بر تفسیر بخشی از جنبه‌های آثار ادبی به شمار آوریم، درخواهیم یافت که رابطه روانکاوی و ادبیات می‌تواند رابطه دو نیروی همکار برای کشف دنیایی باشد که در زیر زبان آثار ادبی، ناشناخته و پنهان مانده است. از ‌همین‌ رو محققان زبان فارسی تاکنون تحقیقات بسیاری را بر مبنای دیدگاه‌های نقد روانشناسانه انجام داده‌اند، بررسیها نشان می‌دهد کسانی که به این تحقیقات دست یازیده‌اند بیشتر از نظریه‌های فروید، آدلر، لاکان و بخصوص یونگ در نقد آثار ادبی سود جسته‌اند. در این مقالات اگرچه اطلاعات مفیدی ارائه شده‌ است، بخش عمده‌ای از آنها دچار نارساییهایی شده‌اند که غالباً از اطلاعات ناکافی یا کم‌دقتی نویسندگان یا جهت‌گیریهای افراطی و تفریطی آنها ناشی‌شده‌ است، برای مثال گاهی نویسنده‌ای با نوعی جانبداری از اثر ادبی خاص کوشیده است آن را با وجوه مثبت نظریه‌ای مشخص منطبق کند و به تعریف و تمجید آن بپردازد، یا برعکس با نوعی قطعی‌انگاری بی‌دلیل نظریه، سعی کرده است شواهدی بیابد که بر اساس آن بتواند به پریشان‌احوالی و بیمار بودن نویسنده یا شخصیتهای اثر وی حکم کند، یا کوشیده است به هر صورتی که شده بین دو چیزی که هیچ ارتباطی با هم  ندارند، ارتباطی برقرار کند و به گمان خود نوشته‌ای نوآورانه عرضه کند. در مجموع این نوع جهت‌گیریها سبب‌شده‌ است آسیبهای جدی به نقد روانشناسانه آثار ادبی فارسی وارد شود. در این مقاله با بررسی مقاله‌هایی که در این زمینه به زبان فارسی نوشته شده است، نقد ادبی روانشناختی در ایران به اجمال بررسی شده و نقاط قوت و ضعف آن بیان شده است.

---

به­دنبال تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اجرای برنامۀ درسی ملی، شاهد عملیاتی ­شدن برنامۀ آموزشی جدیدی درخصوص زبان انگلیسی در نظام آموزش و پرورش بوده­ایم. این برنامه که با تغییر رویکرد و نیز با تهیه و تدوین کتاب­های نونگاشت همراه بوده، تفاوت­هایی اساسی با برنامۀ سنتی و ناکارآمد پیشین داشته است. حال با توجه به این موضوع که عملاً همۀ کتاب­های دورۀ اول و دوم متوسطه تدوین و تدریس شده است، ضرورت ارزشیابی و آسیب­شناسی این برنامه و توجه به نقاط قوت و ضعف آن از منظرهای مختلف ضرورتی اجتناب­ناپذیر است. برای نیل به این هدف یعنی ارزشیابی و آسیب­شناسی این برنامۀ جدید، در این مقاله، با بهره­جویی از چارچوب سیاست و برنامه­ریزی آموزش زبان، به­نحوی کیفی و در قالب مصاحبه به سنجش و تحلیل موضوعی نگرش پنج تن از متخصصان حوزۀ برنامه­ریزی آموزش زبان انگلیسی دربارۀ این برنامه پرداخته شده است. یافته­ها مبین آن است که برنامۀ جدید در کنار نقاط قوت خود، با کاستی­هایی در بخش­هایی چون تربیت معلم، ساعات درسی، و به­ویژه ارزیابی فراگیران همراه است که عدم توجه به آن­ها می­تواند این برنامه را با چالش­هایی جدی همراه سازد. در پایان مبتنی بر یافته­های پژوهش، پیشنهادهایی در راستای کاستن از ضعف­های بالقوه و بالفعل و نیز بهبود آن ارائه شده است.
 

---

بهره‌­گیری غیرروشمند از نظریه­‌های ادبی یکی از مهم­ترین آسیب­های پژوهش­های ادبی در زبان فارسی است. این ضعف بیش از آنکه به فهم درست نظریه مرتبط باشد، برآمده از اشکالات روش­شناختی مربوط به استفاده از نظریه ادبی است. در این نوشتار، به معرفی و تحلیل اصلی­ترین اشکالات کاربرد این نظریه‌­ها و عوامل و پیامدهای آن با تأکید بر مقالات علمی ـ پژوهشی منتشرشده در حوزه روایت­شناسی ساختارگرا پرداخته شده است. نتایج این بررسی نشان می­دهد که سهل­انگاری در کاربرد نظریه­ها، موجب راهیابی خطاهایی روش­شناختی در اغلب این مقالات شده است. مواردی همچون نگاه آموزشی و سطحی به نظریه­ها، بی­توجهی به مبانی نظریه­ها و برخورد تقلیل­گرایانه با آن‌ها از مهم­ترین این ایرادها هستند. در پایان با تحلیل و بررسی آماری بیش از نود مقاله علمی ـ پژوهشی منتشرشده بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ نشان داده شده است که به‌دلیل اشکالات یادشده، این مقالات نه از نتایج مقالات پیشین تأثیر پذیرفته­‌اند و نه چندان نقشی در شکل­‌گیری مقالات بعد از خود داشته­‌اند.
 

---

مقالۀ حاضر برآن است تا با بررسی انتقادی مقالات علمی ـ پژوهشی، کاستی­های بنیادین پژوهش­هایی را بررسی کند که در حوزۀ زبان فارسی مدعی کاربست یا شرح مبحث آشنایی‌زدایی­اند. نتیجۀ بررسی سی مقاله در این حوزه که در بازۀ زمانی  ۱۳۷۵ ـ ۱۳۹۵ در نشریات معتبر دانشگاهی ایران منتشر شده‌اند، روشن می­کند که بسیاری از محققان دانشگاهی ایران در درک مفهوم آشنایی­زدایی دچار بدفهمی­هایی جدی هستند. تساهل و اشتباهات ایشان در فهم و کاربست اصطلاح آشنایی‌زدایی را می‌توان چنین طبقه‌بندی کرد: ۱. بی‌توجهی به اصول­ روش­شناختی فرمالیست­های روس؛ ۲. ارائۀ تعاریف خلق­الساعه از مفهوم آشنایی‌زدایی؛ ۳. خلط و همانندپنداری مبحث آشنایی­زدایی با دیگر مباحث نسبتاً مشابه و به‌خصوص تقلیل آن به مباحث ابتدایی بلاغت سنتی. این کاستی‌ها از یک ­سو به بداهت موضوع پژوهش و از دیگر سو به تقلیل این مفهوم و تزیینی شدن آن در پژوهش­های دانشگاهی انجامیده­ است؛ درنتیجه این موارد، مجالی برای محققان فراهم ­آمده تا به تولید انبوه مقالاتی بپردازند که اشتباهات مشابهی را در این حوزه بازنشر می­کنند.
 

---

---

پژوهش دربارۀ زبان‌‏ها و گویش‏‌های محلی ایران و جمع‌‏آوری نمودهای مختلف فرهنگی ازجمله مثل‏‌ها، موجب شناخت بهتر فرهنگ و تاریخ اقوام، حفظ گویش و فرهنگ آن‌‏ها و درنهایت شناخت بهتر زبان‏‌ها و فرهنگ ایرانی می‌‏شود. ضرب‏‌المثل‌‏ها، بخشی عمده از فرهنگ عامۀ مردم بلوچ هستند که بررسی دقیق آن‌‏ها در مطالعۀ الگوهای فرهنگی، ارزش‌‏های اجتماعی و تحقیقات جامعه‌‏شناختی راهگشا خواهد بود. بیشتر این مثل‌ها دارای مفاهیم عالی اخلاقی و فرهنگی هستند که در آموزش اندیشه‏‌ها و مفاهیم متعالی، انتقال تجربیات قومی و نسلی و پیشرفت افراد در جامعه نقشی اساسی دارند، امّا مثل‌هایی نیز وجود دارند که کارکردهایی منفی دارند و به نظر می‌رسد که در گذر تاریخ، مایۀ آسیب و ناکامی‌های اجتماعی و فرهنگی بوده‌اند. این پژوهش به روش مطالعۀ کتابخانه‌‏ای و به شیوۀ تحلیلی به بررسی این دسته از مثل‌‏ها پرداخته است تا تأثیری در افزایش آگاهی فرهنگی و ارتقای نگاه‌‏های منطقی و معقول در جامعه و فرهنگ بلوچ داشته باشد. هرچند شمار این قبیل مثل‌‏ها کم است، اما به‌سبب رواج گسترده، باعث ایجاد آسیب فرهنگی در جامعه شده‏‌اند. آسیب‏‌های فرهنگی در سه حوزۀ فرد، خانواده و اجتماع به همراه باورهای خرافی حوزۀ فرهنگ بررسی شده‏‌اند. هرچند یافته‏‌های پژوهش حاضر، بیشترین فراوانی را در آسیب‌‏هایی که مربوط به خانواده‏‌هاست نشان می‏‌دهد، اما پژوهش مستقل و مستندی با جامعۀ آماری مشخص در این خصوص صورت نگرفته است.

---

چکیده
 نیم‌قرن تجربۀ تهیۀ طرح‌های توسعۀ شهری نشان می‌دهد به‌رغم جنبه‌های مفید و سازنده، این طرح‌ها همچنان نتوانسته‌اند پاسخی بی‌بدیل در‌خصوص مسائل و مشکلات روزافزون شهری ارائه نمایند. در این رهگذر مطالعات زیادی در‌خصوص آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه در کشور صورت گرفته است بررسی مجدد آسیب‌ها بر‌اساس مطالعات صورت گرفته و شناخت روابط علت معلولی آن‌ها می‌تواند نقش موثری در تبیین مسائل و جمع‌بندی از قضایا داشته باشد. در این مقاله، بر‌اساس تئوری زمینه‌ای ابتدا اقدام به واکاوی محتوایی مقالات آسیب‌شناسی طرح‌های توسعۀ شهری از دهۀ ۷۰ به بعد درکشور و سپس مصاحبه عمیق با صاحب‌نظران با استفاده از نرم‌افزار  MAXQDAشده است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهندۀ دو مقولۀ هسته‌ایی عدم تحقق و عدم کارائی در مطالعات است که در مقولۀ عدم تحقق ۸۰ درصد مفاهیم استخراجی آن مربوط به عدم تحقق کالبدی و جمعیتی شهرها است که نشان از عدم تعریف سایر اهداف به شکل روشن در طرح‌ها می‌باشد و مقولۀ عدم کارائی۳۴ مقولۀ محوری ثانویه در قالب ۷مقولۀ محوری اولیه و ۵ مقولۀ محوری اصلی تحلیل و جمع‌بندی گردید که مقولۀ اصلی نظام و مدیریت شهری در کشور با ۳۴ درصد حجم مفاهیم و زمینه‌های کارآمدی و تحقق با ۲۵ درصد مهم‌ترین عناصر ناکارآمدی طرح‌ها محسوب می‌گردد و این امر بیانگر آن است که محتوای طرح‌های توسعه شهری آن‌چنان‌ که در محافل علمی مطرح می‌گردد عامل اصلی ناکارآمدی طرح‌ها محسوب نمی‌گردد. همچنین بر‌اساس تحلیل گراف روابط بین مقولات اولیۀ عوامل زمینه‌ای از‌جمله ابهام در منابع مالی، ضعف در قوانین و مقررات و مشارکت ذی‌نفعان به‌ترتیب مهم‌ترین مسائل در ناکارآمدی طرح‌ها محسوب می‌گردد.
 
واژه‌های کلیدی‌: طرح‌های توسعۀ شهری، آسیب‌شناسی، تئوری زمینه‌ای، ایران.