1- دانشآموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج
2- عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج
چکیده: (12846 مشاهده)
در این مقاله، در هم تنیدگی اوصاف طبیعت و احوال اجتماع در برخی از اشعار مهدی اخوان ثالث با نگاهی بر تحلیل گفتمان انتقادی و براساس مربع ایدئولوژیک وَن دایک بررسی شده است. اشعار اخوان براساس عوامل گفتمان مدار سرودههایش، تحلیل، و نشان داده شده است که چگونه اخوان عیبهای(دیگری) را برجسته و خطای(خودی) را فرو میکاهد و همچنین به توصیف و رفع تأکید از اطلاعات حاوی نکات منفی دربارۀ ما (خودی) و توصیف و رفع تأکید از اطلاعات حاوی نکات مثبت دربارۀ آنها (دیگری) میپردازد. این چهار اصل در نظریۀ ون دایک به«مربع ایدئولوژیک» معروف شده است. از جمله اهدافی که در این نوشتار دنبال میشود این است که دیدگاههای اجتماعی و ایدئولوژیک اخوان در قالب بیان هنری با تحلیل انتقادی اشعار وی، بهتر شناخته شود. همچنین با درنظرگرفتن نظریۀ تحلیل گفتمان انتقادی، شگردهای هنری اخوان و پیوند شعر او با اجتماع شناسانده شده، و معلوم شد چگونه اخوان با به کارگیری عناصر و پدیدههای طبیعت به شکل نمادین به زیبایی، وضعیّت جامعۀ خود را ترسیم کرده است. روش این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و دادههای پژوهش با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا و شیوۀ کتابخانهای و سندکاوی، بررسی شده است. از جمله نتایج این پژوهش، این است که، هدف اخوان از توصیفات طبیعی مانند شاعران گذشته صرفاً وصف طبیعت نیست، در وَرایِ توصیفات، واقعیتهای نهفتهای است که با نظریۀ تحلیل گفتمان انتقادی توضیح داده میشود.
موضوع مقاله:
زبان و زبان شناسی دریافت: 1396/7/15 | پذیرش: 1396/9/1 | انتشار: 1396/9/16