دانشنامه قدرخان، فرهنگ لغتی فارسی به فارسی است که به قلم اشرف­ابن شرف ­المذکّر الفاروقی در سال 807ق تألیف شده است. از آنجا که در این فرهنگ شمار قابل توجهی از ابیات منسوب به­رودکی وجود دارد و هم­چنین برخی از ابیات آن مستقیما در دیوانهای منتشر شده از رودکی در ایران و تاجیکستان تأثیر داشته، لازم است یگانه ­نسخۀ خطّی آن از حیث کیفیت کلی اثر و نیز ابیات مضبوط در آن بررسی و نقد شود. نگارندگان با توجّه به این مهم، یکایک شواهد این فرهنگ را استخراج، و سپس به کاستی­ها و کمبودهایی پرداخته­اند که در ضبط ابیات به چشم می­خورد و نهایتا انتساب ابیات را به­ رودکی بررسیده­اند. از یافته­های این پژوهش می­توان به موارد زیادی از تصحیف و تحریف، ضبط­های آشفته، انتسابهای نادرست و دستکاری در ضبط ابیات اشاره کرد؛ با وجود این کاستی­ها، اثر بر خلاف نظر مصححان برجسته­ دیوان رودکی از جمله براگینسکی، میرزایف، نفیسی و ...، که از آن به­عنوان منبعی دست اول در بازیابی اشعار رودکی بهره برده­اند، ­منبعی کم کیفیت و دست دوم برای تصحیح و بازیابی اشعار رودکی است.

واژه‌های کلیدی: فرهنگهای فارسی سدۀ نهم، فاروقی، دانشنامۀ قدرخان، رودکی سمرقندی، کاستیهای عمده، انتسابهای اشتباه در تصحیح.

متن کامل [PDF 1456 kb]   (1184 دریافت)